Czym są fundusze inwestycyjne?
Niejednokrotnie ludzie stają przed dylematem, jak najlepiej zainwestować swoje oszczędności. Czy warto spróbować swoich sił na rynku kryptowalut, wpłacić na lokatę bankową, kupić akcje spółek na Giełdzie Papierów Wartościowych, czy też zainwestować w Fundusze Inwestycyjne? W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić, czym są fundusze inwestycyjne, czym się różnią, jak uniknąć błędów przy wyborze odpowiedniego funduszu oraz jakie może być ryzyko związane z taką formą inwestowania. Przedstawimy również, dlaczego są one godne uwagi i w jaki sposób działają.
Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, określa:
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Wybór funduszu inwestycyjnego
Od dłuższego czasu inwestowanie w fundusze inwestycyjne staje się coraz popularniejszym sposobem na gospodarowanie częścią swoich oszczędności. Wszystko zależy od posiadanej kwoty na inwestycję oraz chęci podjęcia ryzyka. Warto pamiętać, że inwestowanie w fundusze inwestycyjne może wiązać się z utratą części lub nawet całości kapitału. Jakie aspekty inwestor powinien wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniego funduszu? Przede wszystkim wyniki z okresu minimum ostatnich kilku lat interesującego go funduszu inwestycyjnego na tle innych konkurencyjnych funduszy inwestycyjnych. Różnorodność funduszy inwestycyjnych sprawia, że osoby zainteresowane inwestowaniem swoich oszczędności mogą nie być pewne, w które z nich zainwestować. Warto skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym, który przedstawi nam jak zacząć inwestować w fundusze inwestycyjne. Poniesienie kosztu za godzinną rozmowę ze specjalistą może się bardzo szybko zwrócić.
Wśród aspektów, które należy przeanalizować, znajdują się między innymi:
wyniki finansowe innych funduszy zarządzanych przez to TFI;
doświadczenie, kwalifikacje i wyniki osoby zarządzającej funduszem;
doświadczenie i kwalifikacje zarządu TFI;
historia i renoma TFI.
Fundusze inwestycyjne, w myśl ustawy o funduszach, dzielimy na:
fundusze inwestycyjne otwarte (FIO);
alternatywne fundusze inwestycyjne (AFI), które dalej dzielimy na specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) i fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ).
Fundusze inwestycyjne otwarte (FIO)
FIO to instytucje, których funkcjonowanie opiera się na lokowaniu powierzonych im przez klientów kapitałów w określone w przepisach papiery wartościowe oraz w instrumenty rynku pieniężnego. Inwestor, który przekazuje swoje środki funduszowi inwestycyjnemu otwartemu, nabywa jednostkę uczestnictwa. Jest to tytuł prawny, który umożliwia inwestorowi udział w aktywach FIO. Należy pamiętać, że jednostki uczestnictwa to nie papiery wartościowe. Nie można ich sprzedać innej osobie, ale podlegają dziedziczeniu i mogą być użyte jako przedmiot zastawu. Wartość ich jest ustalana jest w każdy dzień roboczy na bazie bieżących kursów papierów wartościowych znajdujących się w jego portfelu.
FIO, co jeszcze je wyróżnia? Charakteryzuje je to, że m.in.:
mogą emitować nieograniczoną liczbę jednostek uczestnictwa, a przy tym na każde żądanie uczestnika, mają obowiązek je odkupić;
nie mają ograniczeń w dostępności dla potencjalnych inwestorów i uczestników;
wycena jednostek uczestnictwa funduszu odbywa się we wszystkie dni robocze;
mają obowiązek zachowywania na wysokim poziomie płynności zgromadzonych środków;
ich działanie reguluje prawo wspólnotowe, które określa zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
Są bardzo popularne, ponieważ są kierowane do każdego inwestora, czyli do:
osób fizycznych;
osób prawnych;
podmiotów, nie posiadających osobowości prawnej.
Zgodnie z art. 93 ustawy o funduszach inwestycyjnych, inwestorzy w ramach funduszu otwartego mogą lokować kapitał w:
papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski;
papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego będące przedmiotem oferty publicznej, jeżeli warunki emisji lub pierwszej oferty publicznej zakładają złożenie wniosku o dopuszczenie do obrotu;
depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, o terminie zapadalności nie dłuższym niż rok;
instrumenty rynku pieniężnego inne niż określone w pkt 1) i 2), jeżeli instrumenty te lub ich emitent podlegają regulacjom mającym na celu ochronę inwestorów i oszczędności;
papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego, inne niż określone w pkt 1), 2) i 4), z tym że łączna wartość tych lokat nie może przewyższyć 10 % wartości aktywów funduszu.
Specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty co to za rodzaj funduszu?
SFIO podobnie jak fundusz inwestycyjny zamknięty, to rodzaj alternatywnego funduszu inwestycyjnego. Można pokusić się o stwierdzenie, że jest to instytucja hybrydowa, która w swojej ofercie ma część rozwiązań analogicznych do FIO, a przy tym posiada niektóre cechy podobne do FIZ. Co istotne, SFIO może w statucie określać warunki, w jakich uczestnik funduszu ma prawo żądać odkupienia jednostki uczestnictwa przez fundusz. Precyzowany może być na przykład termin, w którym inwestor powinien zgłosić taki zamiar. Istotną cechą SFIO jest również to, że może on w swoim statucie ograniczyć krąg uczestników funduszu. Oznacza to, że dany fundusz inwestycyjny może być przeznaczony wyłącznie dla wybranej grupy inwestorów.
SFIO, co je odróżnia od zwykłych FIO? Oto przykłady:
mogą być skierowane do określonego grona odbiorców;
statut zezwala na wprowadzanie dodatkowych warunków, w których uczestnik może domagać się odkupienia jednostek uczestnictwa oraz określać termin, w którym może to nastąpić;
mogą prowadzić bardziej elastyczną politykę inwestycyjną niż FIO.
Fundusz inwestycyjny zamknięty co to jest?
W tym przypadku inwestor nie nabywa jednostek uczestnictwa, tylko certyfikaty inwestycyjne, będące papierami wartościowymi. Inwestorzy zainteresowani uczestnictwem w funduszu inwestycyjnym zamkniętym mogą do niego przystąpić w okresie subskrypcji certyfikatów, czyli przyjmowanie zapisów na certyfikaty inwestycyjne w okresie trwania ich emisji. Warunki subskrypcji, w tym harmonogram, listę punktów przyjmujących zapisy, daty, określa Prospekt Emisyjny lub Warunki Emisji. Ewentualnie poprzez nabycie ich na rynku wtórnym, jeżeli dany fundusz zamknięty prowadzi działalność w formule funduszu publicznego, a jego certyfikaty notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych. Należy pamiętać również o tym, że w przypadku funduszy inwestycyjnych zamkniętych mamy do czynienia z ograniczeniem możliwości wycofania się z inwestycji fundusz wykupuje certyfikaty inwestycyjne wyłącznie w przypadkach wskazanych w statucie. Z wyżej wymieniony ograniczeniami wiążą się również większe możliwości w innych obszarach. W praktyce fundusz inwestycyjny zamknięty nie musi stale dysponować określoną sumą kapitału na spłatę uczestników funduszu, TFI zarządzające takim funduszem ma zatem większą swobodę inwestycyjną.
Fundusz inwestycyjny zamknięty to dyskrecja
Bardzo dużym plusem funduszu inwestycyjnego zamkniętego jest anonimowość inwestora. Nazwisko inwestora lub inwestorów nie pojawia się w obiegu publicznym. A warto przypomnieć, że każda, nawet indywidualna inwestycja w akcje, gdy przekroczymy w akcjonariacie 5-procentowy próg , wymaga poinformowania odpowiednich organów państwowych i jest podawana do publicznej wiadomości. Wielu inwestorów bardzo ceni sobie tę opcję i przedkłada dyskrecję nad niepotrzebny rozgłos.
Jak działają towarzystwa funduszy inwestycyjnych?
Ustawa definiuje TFI, stawia przed tymi instytucjami liczne wymagania formalne. Dzięki temu, TFI, są bardzo stabilne finansowo, są odpowiednio zabezpieczone oraz zarządzane przez kompetentne osoby. TFI może zostać wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyska zgodę na wykonywanie takiej działalności przez Komisję Nadzoru Finansowego. Kapitał założycielski musi wynosić minimum 4 miliony złotych i co bardzo istotne musi zostać zdeponowany w gotówce. Kolejnym obowiązkiem każdego TFI jest zatrudnienie co najmniej dwóch licencjonowanych doradców finansowych. Takie obostrzenia regulujące działania towarzystwa funduszy inwestycyjnych ma zapewnić im niezależność oraz odpowiednie zarządzanie kapitałem wniesionymi przez inwestorów.
Jakich pomyłek powinni unikać początkujący inwestorzy? Przede wszystkim powodem popełniania pomyłek może być:
brak odpowiednio zdefiniowanego celu inwestycyjnego;
przesadne kierowanie się historycznymi wynikami funduszy inwestycyjnych;
brak odpowiedniej analizy ryzyka inwestycyjnego;
branie obecnego stanu na rynku za pewnik w kontekście przyszłości;
brak dywersyfikacji portfela.
Minusy inwestowania w fundusze:
brak gwarancji zysku inwestowanie zawsze, nie tylko w fundusze inwestycyjne, wiąże się z ryzykiem utraty naszego kapitału;
obowiązek ponoszenia opłat związanych z zarządzaniem funduszem;
brak bezpośredniego wpływu na to, w co inwestuje dany fundusz inwestycyjny.
Plusy inwestowania w fundusze:
pozwala generować potencjalnie zyski;
jest jednym ze sposobów na to, jak oszczędzać na emeryturę;
jest dobrym pomysłem na to, w co inwestować małe kwoty, w momencie gdy nie posiadamy większych środków na ten cel;
pozwala działać inwestycyjnie na różnych rynkach;
umożliwia czerpanie korzyści z wiedzy i doświadczenia specjalisty zarządzającego danym funduszem inwestycyjnym.
Czy fundusz inwestycyjny może zbankrutować? nie, ale może to zrobić TFI
Częstym dylematem osób, które rozważają inwestowanie pieniędzy w fundusz inwestycyjny otwarty, zadają sobie pytanie, co się więc stanie, jeśli zbankrutuje czy nasze pieniądze będą bezpieczne. Uspokajamy bankructwo funduszy inwestycyjnych nie jest możliwe ze względu na to, że to, że posiadają one osobowość prawną. Co istotne, charakteryzuje je rozdzielność majątkowa z TFI, więc w przypadku, gdy towarzystwo funduszy inwestycyjnych zbankrutuje, to zgromadzone przez fundusz środki nie wejdą do masy upadłościowej towarzystwa.
Podsumowując, aby rozpocząć inwestowanie w funduszach inwestycyjnych należy przeanalizować ryzyko, które ponosimy.
Rekomendacje:
Każda inwestycja wiąże się z ryzykiem straty kapitału. Treść artykułu nie stanowi rekomendacji w zakresie lokowania środków finansowych. Przed dokonaniem jakiejkolwiek inwestycji należy zapoznać się z jej warunkami i ryzykiem oraz dodatkowo zasięgnąć opinii eksperta.
